ماه را برای دیوانه‌ها بگذارید/ درباره عکسی از خسوف خونین

امیر جدیدی در هم‌میهن نوشت: برای آدمی که هر شب چشمش به آسمان است. برای آدمی که ۳۶۵ روز سال سر به هواست. برای آدمی که هر چهاردهم ماه در خلوت و تنهایی، زوزه‌اش به آسمان می‌رسد حرف از ماه خونین زدن خنده‌دار است. 

کجا بودید وقتی ماه این همه سر و صدا نمی‌کرد؟ کجا بودید وقتی آسمان کثیف تهران نمی‌گذاشت که این دلبر رعنای من خودنمایی کند؟ کجا بودید وقتی اول هر ماه آرزوهای بر باد رفته را جمع می‌کردیم و با نگاهمان به دست ماه شب نو می‌سپردیم. 

حواسم هست که وقتی این یادداشت را می‌خوانید خاطره شب «ماه خونین» هنوز از کله‌تان نپریده است. اصلاً شما را چه با ماه؟ شما با همین زمینی که به این روزش انداختید حال کنید و آسمان را برای دیوانه‌ها بگذارید.

وقت خلوت و تنهایی و زوزه کجا بودید که حالا که وقت دورهمی و خنده و… آمده یاد ماه افتادید؟ قاطی کرده‌ام؟ دیوانه شده‌ام؟ حق ندارم؟ اصلاً مگر ماه کامل خونین نیست؟ 

همین که شمشیر به دست نمی‌گیرم و به جانتان نمی‌افتم کلاه از سر بردارید. پیش خودتان خیال نکنید از نجوم و علوم دقیقه چیزی بارم نیست و دارم خزعبل می‌نویسم. همین شماها بودید که هر روز با اخبار زردتان نوشتید آخرین خسوف قرن اخیر فلان شب است. 

خدا وکیلی تا امروز چند بار این جمله را شنیده‌اید؟ نمی‌خواهم هندسه‌مداری آموزش دهم، اصلاً اینجا عکس‌نوشت است و جایش نیست. اما اگر می‌گویم ماه را برای ما بگذارید یعنی همه زیر و بمش را خوب می‌دانیم. می‌دانیم که حدود ۳۰ روز طول می‌کشد تا ماه یک گردش کامل به دور زمین بزند. 

می‌دانیم که در هر بار گردش، یک بار ماه نو می‌شود. می‌دانیم اگر صفحه مداری گردش ماه به دور زمین همان صفحه مداری گردش زمین به دور خورشید بود در هر ماه یک بار ماه‌گرفتگی رخ می‌داد. اما این را هم می‌دانیم که وجود ۵ درجه انحراف زاویه‌ای بین این دو صفحه باعث می‌شود که در بسیاری از ماه‌ها، ماه از بالا یا پایین قرص خورشید بگذرد. 

بنابراین تنها دو یا سه بار در هر سال، ماه هنگام عبور از فاصله میان زمین و خورشید به اندازه کافی به خط واصل بین زمین و خورشید نزدیک می‌شود و در این زمان، ماه‌گرفتگی اتفاق می‌افتد. دلتان را به خسوف خونین هم خوش نکنید. 

ماه خونین هم همان ماه‌گرفتگی کامل است اما چون نور خورشید هنگام عبور از جو دچار پراکندگی می‌شود، رنگ‌های آبی و سبز بیشتر پخش می‌شوند و فقط نورهای قرمز و نارنجی از جو عبور کرده و به ماه می‌رسند. به همین دلیل، ماه در هنگام خسوف کلی به رنگ قرمز یا مسی دیده می‌شود. 

همه اینها را نوشتم که بگویم لطفا همین یک قلم را، ماه را، برای دیوانه‌ها بگذارید.