تعیین شاخص جدید برای حذف یارانه
دولت در جدیدترین تصمیم معیار سرانه درآمد ۱۰ میلیون تومان را برای حذف یارانه نقدی درنظر گرفته است
روز 30 مردادماه، صد و هفتادمین مرحله از یارانه نقدی خانوارها واریز شد اما تفاوت مهم این مرحله با مراحل قبل، کاهش حدود سه میلیون نفری یارانه‌بگیران در مردادماه در مقایسه با ماه‌های قبل بود. موضوعی که به نظر می‌رسید در راستای اظهارات پیشین حسن نوروزی، رئیس سازمان هدف‌مندسازی یارانه‌ها و همچنان احمد میدری، وزیر کار، مبنی بر حذف یارانه سه دهک پردرآمد بوده است و مرجان دبیری سخنگوی طرح کالابرگ الکترونیکی نیز این موضوع را تصویب کرد.
به گزارش تجارت نیوز، در شرایطی که یارانه سه میلیون نفر قطع شده و بر اساس اظهارات رئیس سازمان هدف‌مندسازی یارانه‌ها، این تعداد تا پایان سال به 18 میلیون نفر خواهد رسید، ابهامات بسیاری پیرامون نحوه حذف یارانه خانوارها وجود دارد؛ ابهاماتی که اگر برطرف نشوند، می‌توانند حذف یارانه پردرآمدها را از سیاستی برای بازتوزیع عادلانه درآمد، به سیاستی ضد عدالت تبدیل کنند.
اعلام یک شاخص جدید برای حذف یارانه مردادماه
یکی از مهم‌ترین ابهامات در حذف یارانه سه میلیون نفر در مردادماه، اطلاعیه سامانه حمایت مبنی بر اعلام یک شاخص جدید برای حذف یارانه بود. برخی خانوارهایی که یارانه آنها قطع شده بود، در صفحه سامانه حمایت با این پیغام مواجه شدند: «بر اساس مصوبه مجلس شورای اسلامی و بررسی‌های صورت‌گرفته بر روی شاخص‌های بانکی، درآمدی و دارایی شما، سرانه درآمد ماهانه پس از کسر هزینه‌های اجاره مسکن، بیشتر از 10 میلیون تومان برآورد شده است؛ لذا خانوار شما واجد شرایط اخذ یارانه نیست.»
از یک سو، مشخص نیست این شاخص جدید دقیقا بر اساس کدام مصوبه مجلس برای حذف یارانه‌ها در نظر گرفته شده است و از سوی دیگر، این شاخص با معیارهایی که پیش‌تر برای حذف یارانه اعلام شده بود در تضاد است.
ناهمخوانی شاخص جدید حذف یارانه با آئین‌نامه هیات وزیران
هیات وزیران در سال گذشته با تصویب آئین‌نامه‌ای، 6 شاخص را معرفی و اعلام کرد یارانه افرادی که هر یک از این معیارها را داشته باشد، حذف خواهد شد.
یکی از این شاخص‌ها مربوط به میانگین درآمد خانوار ماهانه خانوار بود. بر این اساس، اگر درآمد خانوار یک نفره، سه برابر حداقل حقوق، یعنی 30 میلیون تومان بود، یارانه آن قطع می‌شد. این رقم برای خانوار دو نفره 37.5 میلیون تومان، برای خانوار سه نفره 45 میلیون تومان، برای خانوار 4 نفره 52.5 میلیون تومان و برای خانوار پنج نفره 60 میلیون تومان در نظر گرفته شد.
با این وجود شاخص «درآمد سرانه بیش از 10 میلیون تومان پس از کسر هزینه‌های مسکن» که به تازگی اعلام شده است، با شاخص‌های درآمدی که پیش‌تر اعلام شده بود، همخوانی ندارد. لازم به ذکر است این آئین‌نامه هیات وزیران مربوط به سال 1403 بود اما پیش‌بینی می‌شد که با توجه به تصویب دیرهنگام آن در آبان‌ماه 1403، در سال 1404 نیز مبنای تصمیم‌گیری در مورد حذف یارانه‌ها قرار بگیرد که به نظر می‌رسد این اتفاق رخ نداده است.
حذف یارانه‌ها، کارگران را نشانه گرفت
جدا از این ابهامات قانونی مهم پیرامون حذف یارانه افراد بر اساس درآمد سرانه 10 میلیون تومانی، دیگر نکته مهم مربوط به بخش اقتصادی آن است. مشخص نیست با چه معیار و بر اساس چه استانداردی مبلغ سرانه 10 میلیون تومان برای حذف یارانه درنظر گرفته شده، اما آنچه واضح است، این است که حتی با کسر هزینه اجاره، درآمد 10 میلیون تومانی نیز به سختی می‌تواند هزینه‌های زندگی یک نفر، آن هم در کلان‌شهرهایی مثل تهران را پوشش دهد.
همچنین تعیین مبلغ درآمد سرانه 10 میلیون تومانی پس از کسر اجاره برای حذف یارانه باعث شده که برخی از مزدبگیران و متوسط‌بگیران نیز از لیست یارانه مردادماه حذف شوند. طوری که بر اساس گزارش ایلنا، تعدادی از خانواده‌های کارگری در تماس با این خبرگزاری از واریز نشدن یارانه نقدی در پایان مرداد خبر داده‌اند.
حذف یارانه دهک‌های بالا چقدر از هزینه‌های دولت می‌کاهد؟
نکته مبهم دیگری که در مورد حذف یارانه مردادماه باید مورد بررسی قرار بگیرد، مربوط به محل استفاده از درآمد حاصل از این تصمیم برای دولت است.
محاسبات نشان می‌دهند که با حذف یارانه سه میلیون نفر در مردادماه، دولت حدود 920 میلیارد تومان کمتر هزینه کرد و اگر یارانه همه 18 میلیون نفر حاضر در سه دهک بالا حذف شود، این مبلغ به حدود پنج هزار میلیارد تومان در ماه می‌رسد.
صرفه‌جویی یارانه‌ای صرف چه چیزی می‌شود؟
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، چندی پیش در مورد نحوه هزینه‌کرد منابع ایجاد شده با حذف یارانه دهک‌های بالا گفت: «پس از حذف افرادی که یارانه دریافت نمی‌کنند و در سال گذشته حذف شدند، یارانه بگیران در این بخش به ۱۸ میلیون نفر رسید که اگر یارانه این افراد حذف شود، رقمی بالغ بر پنج هزار میلیارد تومان در ماه، درآمد ایجاد می‌شود تا براساس آن بتوانیم درآمد حاصل برای توزیع کالابرگ را ایجاد کنیم.»
با وجود این سخنگوی طرح کالابرگ با رد ادعای میدری، توضیح داد: «طبق اظهارات وزیرکار، با حذف سه دهک بالا تنها ۵ هزار میلیارد تومان منبع مالی به دست می‌آید که برای کالابرگ هفت دهک دیگر به ۲۵ همت نیاز داریم؛ بنابراین حذف یارانه دهک‌های ۸ تا ۱۰ کمکی به تأمین منابع کالابرگ نمی‌کند.»
بنابراین به نظر می‌رسد که با حذف یارانه دهک‌های بالا، منابع کافی برای تامین کالابرگ باقی دهک‌های ایجاد نخواهد شد و مسیر بازتوزیع عادلانه درآمد، ناتمام خواهد ماند.
