ترامپ اذعان کرده که توافق میان روسیه و اوکراین احتمالاً شامل «مبادله سرزمینی به نفع هر دو کشور» باشد
تعبیر کابوس زلنسکی در آلاسکا؟
روز جمعه، ترامپ نیز به خبرنگاران گفت که مفاد توافق صلح ممکن است ایجاب کند اوکراین بخشی از سرزمین خود را به روسیه واگذار کند؛ امری که پذیرش آن برای کی‌یف و حامیان اروپایی‌اش دشوار خواهد بود.
یک هفته مانده به دیدار مورد انتظار رهبران ایالات متحده و روسیه، واشنگتن مدعی شده که پایان درگیری مسکو-کی‌یف احتمالاً مستلزم واگذاری بخش‌هایی از خاک اوکراین به روسیه باشد. دونالد ترامپ که قرار است برای گفت‌وگو بر سر آتش‌بس و پایان‌دادن به جنگ اوکراین در ایالت آلاسکا با ولادیمیر پوتین دیدار کند، نگفته که آیا ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین نیز در این نشست حاضر خواهد بود یا خیر. با این حال، یک مقام آگاه از مذاکرات به واشنگتن‌پست گفت که زلنسکی هنوز دعوت نشده است.
به گزارش ایران به نقل از تاس، یوری اوشاکوف، مقام ارشد کرملین تأیید کرد که نشست در آلاسکا برگزار خواهد شد. اوشاکوف همچنین افزود احتمال دارد نشست دوم در خاک روسیه برگزار شود و دعوت‌نامه آن نیز به ترامپ ارسال شده است.
زلنسکی به حاشیه رفت
مقام‌های اوکراینی امیدوار بودند آمریکا بر این اصرار کند که پوتین به نشست سه‌جانبه با حضور زلنسکی تن دهد. روز پنجشنبه، یک مقام اوکراینی گفت که مقامات آمریکایی، اروپایی و اوکراینی در ابتدا دو دیدار دوجانبه میان ترامپ و پوتین و ترامپ و زلنسکی و سپس یک نشست سه‌جانبه را مدنظر داشتند. با این حال، پوتین در برابر هرگونه گفت‌وگوی مستقیم با زلنسکی مقاومت کرده، چرا که چنین اقدامی به معنای به رسمیت شناختن او به عنوان همتای برابر خواهد بود. روز پنجشنبه، پوتین با رد ایده دیدار با زلنسکی گفت: «برای این اتفاق، باید شرایط خاصی ایجاد شود. متأسفانه ما هنوز با ایجاد چنین شرایطی فاصله زیادی داریم.»
همان روز، اوشاکوف گفت استیو ویتکاف فرستاده ویژه ترامپ در دیدار روز چهارشنبه با پوتین، ایده نشست سه‌جانبه را مطرح کرده، اما طرف روسی این گزینه را کاملاً، کاملاً بدون هیچ‌گونه اظهارنظری کنار گذاشت. او افزود که پیش از هر چیز، باید بر آماده‌سازی نشست دوجانبه با ترامپ تمرکز کرد و مهم‌ترین مسأله این است که نشست موفق و پربار باشد.
با دیدار سه‌ساعته ویتکاف و پوتین، حرکت به سوی برگزاری نشست رهبران دو کشور سرعت گرفت. پس از این نشست، نماینده ترامپ با پیشنهاداتی از سوی کرملین به آمریکا بازگشت. مارکو روبیو، وزیر خارجه ایالات متحده در مورد پیشنهاد مسکو گفت این نخستین‌باری بوده که روسیه نمونه‌های مشخصی از خواسته‌های خود برای پایان جنگ را ارائه کرده است.
پیشنهاد دو مرحله‌ای پوتین و واکنش‌ها
با این حال، مهم‌ترین چالش این خواهد بود که آیا آمریکا می‌تواند شکاف میان خواسته‌های پوتین و آنچه اوکراین و متحدان اروپاییش می‌پذیرند را پر کند؟ مقام‌های اروپایی و اوکراینی که طی تماس‌های هفته گذشته با ترامپ و استیو ویتکاف، فرستاده ویژه رئیس‌جمهوری آمریکا در جریان مذاکرات قرار گرفته‌اند، ادعا کرده‌اند نگران آن هستند که پوتین از مذاکرات برای فرار از تحریم‌ها و تعرفه‌های جدید آمریکا استفاده کند و همزمان به ادامه جنگ بپردازد.
یکی از افراد آگاه از مذاکرات به واشنگتن‌پست گفت روسیه به ویتکاف پیشنهاد کرده که کی‌یف کل منطقه دونباس، شامل لوهانسک و دونتسک را در ازای آتش‌بس واگذار کند. دستاوردهای سرزمینی روسیه در این مناطق، پل زمینی راهبردی به کریمه را برای مسکو تأمین کرده که مسیر کلیدی برای انتقال تجهیزات نظامی و تدارکات اقتصادی به این شبه‌جزیره است. بر اساس پیشنهاد روسیه، کریمه رسماً بخشی از خاک روسیه به رسمیت شناخته خواهد شد.
روسیه همچنین نیروگاه هسته‌ای زاپوریژیا، بزرگ‌ترین نیروگاه تولید برق هسته‌ای اروپا را در اختیار دارد. این نیروگاه از زمان تصرف آن توسط روسیه در سال ۲۰۲۲ غیرفعال بوده و مسأله کنترل آن بارها در مذاکرات مطرح شده است. روز جمعه، ویتکاف در تماسی به مقام‌های اروپایی گفت که پیشنهاد روسیه شامل دو مرحله است. به گفته دو مقام اروپایی، در مرحله نخست اوکراین از دونتسک عقب‌نشینی می‌کند و خطوط نبرد منجمد می‌شود.
سپس در مرحله دوم، پوتین و ترامپ بر سر یک طرح صلح نهایی توافق می‌کنند که بعداً با ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین مورد مذاکره قرار خواهد گرفت. به گزارش وال‌استریت ژورنال، یکی از مقامات آمریکایی گفت پوتین خواستار توقف جنگ در خطوط کنونی زاپوریژیا و خرسون شده است. سپس روسیه قصد دارد با اوکراین بر سر «تبادل سرزمینی» مذاکره کند تا کنترل کامل هر دو منطقه را به دست گیرد. هنوز مشخص نیست که در ازای آن، چه مناطقی به اوکراین داده خواهد شد.
کارولین لیویت، سخنگوی کاخ سفید اعلام کرد ترامپ و تیم امنیت ملی او در حال گفت‌وگو با همتایان اوکراینی و اروپایی خود برای بررسی «راه‌های احتمالی دستیابی به صلح» پس از دیدار پوتین و ویتکاف هستند.
تاتیانا استانوا، پژوهشگر ارشد مرکز کارنگی روسیه و اوراسیا می‌گوید بعید است روسیه مواضعش درباره اهداف نهایی جنگ را تغییر داده باشد؛ این اهداف شامل خلع سلاح اوکراین، برکناری آنچه مسکو «رژیم ضدروسی» زلنسکی می‌نامد و تضمین بی‌طرفی کی‌یف است. چند روز پیش، پوتین در سفری به شمال‌شرق روسیه تأکید کرد که شرایطش برای پایان جنگ تغییر نکرده است. او گفت روسیه در واقع قلمروی خود را از اوکراین بازپس گرفته، دولت کی‌یف نامشروع بوده و تلفات سنگین روسیه در این جنگ بیهوده نبوده است.
استانوا افزود: «بحث سرزمین چندان مهم نیست. از آنجایی که مسکو سیگنال داده پیشنهاد ویتکاف احتمالاً برایش قابل‌قبول است، یعنی آمریکا ابراز آمادگی کرده درباره مسائلی که روسیه آنها را ریشه‌های اصلی مناقشه می‌داند، گفت‌وگو کند.»
در ماه آوریل، اروپا و اوکراین با پیشنهاد ویتکاف مخالف بودند؛ پیشنهادی که شامل لغو کامل تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه روسیه، بی‌طرفی اوکراین و به رسمیت شناختن مناطق اشغالی توسط روسیه در ازای توقف درگیری‌ها در خط مقدم فعلی است. آن زمان، اوکراینی‌ها و اروپایی‌ها گفتند این شروط هیچ تضمین امنیتی کافی برای اوکراین فراهم نمی‌کند و به روسیه اجازه می‌دهد بعدها بازگردد و سرزمین‌های بیشتری بگیرد.
استانوا گفت کرملین معتقد است به دلیل دستاوردهای روسیه در میدان نبرد، زلنسکی اکنون از نظر نظامی و سیاسی بسیار ضعیف‌تر از بهار امسال است. رهبران اروپایی از این بیم دارند که نشست پیش رو به همدستی ترامپ و پوتین برای تحمیل شروط به اوکراین بینجامد.
یک مقام ارشد اروپایی پس از آغاز صحبت‌ها درباره نشست گفت: «با همه سر و صداها، ترامپ حتی ذره‌ای به پوتین فشار نیاورده؛ هیچ، صفر.»
تحلیلگران امور روسیه می‌گویند پوتین متقاعد شده که در حال پیروزی در جنگ است و می‌تواند هدف خود مبنی بر تحت سلطه قرار دادن اوکراین، خلع سلاح آن و جلوگیری از عضویتش در ناتو را محقق کند.
روز جمعه، ترامپ نیز به خبرنگاران گفت که مفاد توافق صلح ممکن است ایجاب کند اوکراین بخشی از سرزمین خود را به روسیه واگذار کند؛ امری که پذیرش آن برای کی‌یف و حامیان اروپایی‌اش دشوار خواهد بود. او گفت: «شما به سرزمینی نگاه می‌کنید که سه سال و نیم بر سر آن جنگ بوده و تعداد زیادی روس و تعداد زیادی اوکراینی کشته شده‌اند. نوعی مبادله سرزمینی در راستای منافع هر دو طرف انجام خواهد شد.»
بامداد شنبه، زلنسکی در اینستاگرام مخالفت خود با چنین ایده‌ای را اعلام کرد و گفت: «اوکراینی‌ها زمین خود را به اشغالگر هدیه نخواهند داد.» او در اکس افزود توافق‌های صلحی که بدون حضور اوکراین حاصل شود، مرده به دنیا می‌آیند و غیر قابل اجرا هستند. البته ترامپ پذیرفت که زلنسکی با محدودیت‌های قانونی داخلی برای هرگونه واگذاری خاک کشورش مواجه است. او گفت: «او به انجام برخی کارها مجاز نیست.» اما افزود: «به او گفتم که باید سریع این مسأله را حل کنید، چون ما داریم به توافق خیلی نزدیک می‌شویم و او هم مشغول این کار است.»
