ترامپ به دنبال توافق نمایشی بین آذربایجان و ارمنستان بود/روسیه باید مواضع خود را صراحتا اعلام کند / عدم ورود پوتین به موضوع زنگزور و توافق جای تردید دارد

فرارو- ارمنستان و آذربایجان روز جمعه 17 مرداد ماه، بر سر ایجاد کریدور ترانزیتی مهم «مسیر ترامپ برای صلح و شکوفایی بین‌المللی» موافقت کردند. این مسیر، آذربایجان را از طریق خاک ارمنستان به منطقه نخجوان که با ایران و ترکیه مرز مشترک دارد، متصل می‌کند. این درحالی است که آذربایجان و منطقه نخجوان با نواری به عرض ۳۲ کیلومتر از خاک ارمنستان از یکدیگر جدا شده‌اند.

به گزارش فرارو، الهام علی‌اف روز جمعه پس از امضای توافق صلح پیشنهاد داد که همراه با ارمنستان نامزدی مشترکی را برای اعطای جایزه نوبل صلح به دونالد ترامپ ارسال کنند.

 با این وجود با توجه به اهمیت کریدور مذکور برای ایران، مقام های ایرانی نیز واکنش هایی به این موضوع نشان دادند. علی اکبر ولایتی با اشاره به اقدامات محکم ایران در نشان دادن مخالفت کشورمان با راه‌اندازی این کریدور، گفت: زمانی که ترکیه و جمهوری آذربایجان در احداث این کریدور بر خواسته خود اصرار کردند، نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران به فرماندهی سپهبد شهید باقری (رئیس وقت ستادکل نیروهای مسلح ایران) رزمایش‌های متعددی در شمال غرب ایران انجام دادند که نشان‌دهنده آمادگی و جدّیت کشورمان برای جلوگیری از این اقدام بود.»

وزارت امور خارجه ایران نیز در این باره اعلام کرد: «جمهوری اسلامی ایران با دقت روندهای جاری در منطقه قفقاز جنوبی را دنبال می‌کند و با هر دو کشور همسایه، جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان، در خصوص این تحولات در ارتباط است. بدون تردید صلح و ثبات در منطقه قفقاز به نفع همه کشورهای منطقه است. جمهوری اسلامی ایران با استقبال از نهایی‌شدن متن توافق صلح توسط دو کشور، این تحول را گامی مهم در تحقق صلح پایدار در منطقه ارزیابی می‌کند.در عین حال نگرانی خود را از پیامدهای منفی هرگونه مداخله خارجی به هر شیوه و شکلی، به ویژه در مجاورت مرزهای مشترک، که مخل امنیت و ثبات پایدار منطقه باشد ابراز می‌دارد.»

صباح زنگنه، دیپلمات و نماینده پیشین ایران در سازمان همکاری اسلامی در گفت‌و‌گو با فرارو به این بررسی این شرایط پرداخته است:

ترامپ به دنبال پربار کردن کارنامه سال اول ریاست جمهوری خود است

صباح زنگنه به فرارو گفت: «اقدام ترامپ در زمینه مداخله آشتی جویانه بین ارمنستان و آذربایجان را می توان اینگونه تعبیر کرد که قصد دارد زمینه ای از توافقات نمایشی صلح را برای خود ثبت کند و حتی سعی شد که تلویزیون ها و شبکه های رسانه ای نیز روی همین موضوع مانور دهند. درواقع محتوای مانور این بود که از زمانی که ترامپ سر کار آمده، تلاش کرده آتش بس برقرار کند. پیشتر نیز دیدیم که ترامپ تلاش کرد در اوکراین و روسیه با تلاش هایی مشابه، اقدام به توقف درگیری ها کرده و سند این توقف را به نام خود بزند. همچنین او تلاش کرد با حضور در برخی کشورهای آفریقایی و مداخله در مسائل این کشورها، نیز شرایط را به نفع خود تغییر دهد.»

وی افزود: «ترامپ به دنبال پربار کردن کارنامه سال اول ریاست جمهوری خود است. بحث ایجاد صلح بین آذربایجان و ارمنستان، یکی از ابزارها برای تکمیل کردن این کارنامه محسوب می شود. اساسا صلح بین این دو کشور، مورد حمایت ایران نیز بوده و خواهد بود. ایران همواره کشورهای مختلف را به ایجاد آرامش، توافق و حل مسئله دعوت کرده است. ایران همیشه بر اساس قوانین بین الملل و دیپلماسی در روابط منطقه ای خود حرکت کرده است. البته شایان ذکر است که صلح بین ارمنستان و آذربایجان ، پیش از این اتفاق افتاده بود، اما ترامپ نیاز داشت که این صلح را به اسم خود تمام کند.»

چرا پوتین از این فرصت و سابقه تاریخی استفاده نکرد؟

دیپلمات پیشین ایران در ادامه گفت: «اساس صلح بین دو کشور از مدت ها پیش مورد تایید ایران بوده و خواهد بود. اما این که چرا این موضوع توسط روسیه انجام نشد و چرا روسیه این 2 کشور را دعوت نکرده تا مذاکره و توافق را شکل دهد و نان این توافق را به جیب خود بگذارد، جای پرسش دارد. به نظر می رسد پوتین هیچ عجله ای برای اجرای نمایش حمایت از صلح این دو کشور ندارد. با این که به لحاظ تاریخی این دو کشور بخشی از منظومه اتحاد جماهیر شوروی بوده اند و همچنان زبان محاوره در بخشهایی از آنها روسی است و در جلسات و مذاکرات هم استفاده می شود. اما چرا پوتین از این فرصت و سابقه تاریخی استفاده نکرده، محور تردید است.»

وی افزود: «توافق صلح، اگر به ضرر دیگر کشورها باشد، موضوع قابل دفاعی نخواهد بود. آذربایجان و ارمنستان باید جزئیات این توافق را اعلام کنند تا مشخص شود آیا این توافق برای حمایت از منافع ملی هر 2 کشور تدوین شده یا برای آسیب رسانی به منافع ملی دیگر کشورها. قضاوت کردن بدون مطالعه جزئیات این توافقنامه دشوار خواهد بود. اقدامی که توسط آمریکا برنامه ریزی شده، بیشتر برای ترتیب دادن نمایشی صلح آمیز و تطهیر چهره ترامپ است.»

روسیه باید مواضع خود را صراحتا اعلام کند

این تحلیلگر سیاست خارجی تاکید کرد: «هم روسیه باید مواضع خود را صراحتا اعلام کند و هم کشورهای اروپایی که بخشی از روند سابق ابتکارات صلح بین آذربایجان و ارمنستان را داشتند باید مواضع خود را بیان کنند. ایران بر صلح و آرامش و ثبات تاکید دارد. این ثبات شامل ثبات مرزها نیز می شود و هر گونه تغییر در مرزها، از هر طرف که باشد، مورد پذیرش نخواهد بود. هر اقدامی که انجام می شود باید ما به ازای روشنی داشته باشد. بنابراین تعریف ماهیت این صلح و اجزاء توافق باید آشکار شود تا بتوان بر همان مبنا برنامه هایی عملی و اجرایی تنظیم کرد. به هر حال ایران همسایه هر دو کشور بوده و خواهد بود و نمی توان این حقیقت را کتمان کرد که در شرایطی ویژه و حساس قرار داریم.»