خودرو در حال بازگشت به کالای مصرفی است
چرا افت تقاضای دلالانه در بازار خودرو یک سیگنال مثبت است؟
در حالی‌که ثبت‌نام برای خرید خودرو از کارخانه تا سال گذشته یکی از پرحرارت‌ترین مسیرهای سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت محسوب می‌شد، تازه‌ترین آمارها نشان می‌دهد این وضعیت در حال تغییر است.
طبق اعلام منابع رسمی، در طرح فروش اخیر ایران‌خودرو، تعداد کل ثبت‌نام‌کنندگان به ۵۲۰ هزار نفر کاهش یافته که از این میان، فقط ۹۵ هزار نفر متقاضی شرکت در طرح عادی بوده‌اند—رقمی که نسبت به دوره‌های پیش، کاهش بیش از ۵۰ درصدی در مشارکت متقاضیان را نشان می‌دهد.
از کالای سرمایه‌ای به کالای مصرفی
یکی از اصلی‌ترین دلایل این کاهش، نزدیک‌شدن قیمت کارخانه به بازار آزاد عنوان می‌شود.
برای نخستین‌بار طی سال‌های گذشته، اختلاف بین دو قیمت به سطحی رسیده که خرید خودرو از کارخانه، دیگر فرصت آربیتراژ قابل‌اتکایی برای سوداگران ایجاد نمی‌کند.
نتیجه این کاهش فاصله قیمتی، کاهش انگیزه تقاضای سفته‌بازانه و باز شدن فضای خرید برای متقاضیان واقعی بوده است.
تقاضای واقعی، عرضه با‌کیفیت‌تر
به بیان دیگر، اگرچه تعداد کل متقاضیان کاهش یافته، اما کیفیت تقاضا به نفع مصرف‌کننده واقعی تغییر کرده است.
این تغییر، اگرچه ممکن است در کوتاه‌مدت منجر به افت نسبی درآمد فروش شود، اما در بلندمدت مسیر بازگشت «خودرو» به جایگاه واقعی‌اش را هموار خواهد کرد.
تا پیش از این، خودرو به‌جای یک دارایی مصرفی خانوار، به یک ابزار حفظ سرمایه و کسب سود فوری تبدیل شده بود؛ رفتاری که هم تعادل بازار را بر هم زد و هم سیاست‌گذار را با دوگانگی حمایت از تولیدکننده و خریدار مواجه کرد.
مدیریت جدید ایران‌خودرو در ماه‌های گذشته، با اتخاذ تصمیم‌های جدید در حوزه قیمت‌گذاری، تلاش کرده میانگین بهای عرضه خودرو از کارخانه را به بازار نزدیک کند.
این اقدام که در نگاه اول ممکن است مورد انتقاد قرار گیرد، در واقع یکی از مهم‌ترین عوامل کاهش فضای دلالی و ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضاست. از سوی دیگر امکان خروج از ساخت زیان مداوم و تمرکز بیشتر بر ارتقای کیفیت محصولات را هم برای تولیدکننده فراهم می‌کند که باز در نهایت به نفع مصرف‌کننده خواهد بود.
همچنین عرضه محصولات از مسیر بورس کالا در صورت تایید نیز به‌عنوان مکمل این سیاست، می‌تواند مسیر شفاف‌تری را برای عرضه خودروها ایجاد کرده و بازیگران دلال‌محور را از سازوکار اصلی خرید دور کند.
یک چرخش در رفتار بازار
بازار خودرو امروز، گرچه هنوز از مشکلات مزمن تولید، تنوع و رقابت فاصله دارد، اما در حال تجربه یک تغییر رفتاری کلان در سطح تقاضاست.
کاهش سود دلالی، افزایش دسترسی مصرف‌کننده و شفاف‌تر شدن سازوکار عرضه، مولفه‌هایی هستند که با ادامه این مسیر، می‌توانند به بازسازی اعتماد عمومی در بازار خودرو منجر شوند.
این مسیر، گرچه نیازمند حمایت سیاست‌گذار و شفافیت بیشتر در بازار است، اما به‌وضوح از نگاه مصرف‌کننده واقعی، نوید‌بخش‌تر از همیشه است.
