ماجرای معبد سلیمان چیست؟

پاسخ:

در دین یهود، حضرت سلیمان علیه­السلام پادشاهی خردمند و یکی از برجسته‌ترین شخصیت‌های تاریخی و مذهبی است. او به‌عنوان پسر و جانشین داوود علیه­السلام، به مدت چهل سال بر اسرائیل حکومت کرد و در دوران حکومتش صلح، رفاه و شکوفایی بی‌نظیری در قلمرو او حاکم بود. یهودیان او را به‌عنوان پادشاهی که از سوی خداوند برگزیده شده و دارای حکمت و قدرت بی‌نظیری بوده، می‌شناسند. یکی از اقداماتی که در دوران حکومت داوود و سلیمان علیهماالسلام انجام شد، دستور به بنای معبدی بود که به نام‌های هیکل سلیمان یا هیکل مقدس نیز شناخته می‌شود.

معبد سلیمان

معبد یا هیکل سلیمان مکانی است که بنا بر باورهای یهودیان، نخستین معبد یا پرستشگاه قوم یهود بوده است. در مورد تاریخ این معبد گفته شده که به‌فرمان خداوند داوود نبی علیه­السلام به ساختن بنای قدس یعنی خانه خدا مشغول شد؛ ازاین‌رو فرمان داد تا آهن­های بسیاری جهت ساختن میخ­ها، لنگه‌های در دروازه‌ها و نیز فلزات دیگری از قبیل طلا و نقره و برنج فراوان تهیه کنند و به ساخت معبد مشغول شوند. (1) به‌فرمان داوود علیه­السلام این معبد بر روی تپه موریا که یکی از چند کوه یا تپه شهر بیت‌المقدس است ساخته شد و صخره مقدس از آن موقع به بعد ارج یافت. (2) مدتی گذشت داوود علیه‌السلام تمامی قوم و قبیله خود و کاهنان را برای وصیت و نصیحت جمع کرد، فرزندش سلیمان علیه­السلام را به اقوام بنی‌اسرائیل معرفی کرد و ادامه­ی ساخت معبد را به فرزندش سپرد؛ بنابراین بنای این معبد را داوود علیه­السلام آغاز کرد؛ اما در زمان سلیمان علیه­السلام به نام معبد یا هیکل سلیمان به پایان رسید. (3)

بعد مرگ سلیمان علیه‌السلام فرزندش رحبعام به سلطنت می‌رسد. از آن زمان به بعد، یکپارچگی یهود مدت زیادی دوام نیاورد و در قرن دهم قبل از میلاد، با قیام یربُعام بر ضد رحبعام، این کشور به دو قسمت تجزیه شد که قسمت شمالی آن همچنان «اسرائیل» خوانده می‌شد و قسمت جنوبی که تحت فرمانروایی رحبعام بود، «پادشاهی یهودا» نام ‌گرفت. این مناطق بارها توسط اقوام و ملل مختلف مورد حمله قرار گرفت و درنهایت در سال ۵۹۷ پیش از میلاد توسط «بُختُ نَصَّر» پادشاه بابل مورد حمله قرار می­گیرد. (4) بعدازآنکه پادشاهی یهود، برانداخته شد و مردم اسرائیل پراکنده یا اسیر بابلیان شدند؛ بابلیان به فکر ویران ساختن معبد سلیمان افتادند. در آن موقع فرمانی از سوی بخت نصر خطاب به یکی از سردارانش به نام «نبوزرادان» صادر شد و او را برای ویران ساختن اورشلیم آمده ساخت. (5) دراین‌باره به نقل از ارمیای نبی آمده که «در نوزدهمین سال از سلطنت بخت نصر، نبوزرادان به اورشلیم آمد و خانه خداوند، خانه پادشاه و تمامی خانه‌های اورشلیم را درآتش سوزانید.» (6)

علت پیدا کردن معبد

یکی از اقداماتی که امروزه مشاهده می­شود، تلاش یهودیان برای یافتن و بازسازی معبد سلیمان است. کاوش­ها و حفاری­های زیاد در اطراف حرم مقدس و دیوار براق باعث گردیده تا دولت اسرائیل برای انجام این کار، خانه‌های اطراف حرم را ویران و اقدام به ساختمان‌سازی به سبک مدرن و امروزی نماید. وزیر ادیان اسرائیل در اکتبر سال ١٩٧٠ در روزنامه «یدیعورت» چاپ اسرائیل اعلام کرد «وزارت ادیان اسرائیل می‌خواهد به‌وسیله این کاوش­ها، دیوار ندامت را به‌طور کامل کشف کند و این تحفه گران‌بها را بدان شکلی که بوده بازگرداند. این کاوش­ها، کاوش­های تاریخی مقدسی است و هدف از آن، کشف دیوار ندامت و ویران کردن بناهای دوروبر آن، باوجود همه دشواری‌هایی که ممکن است در این کار پیش آید است.» (7)

دلایل اصلی این علاقه را می‌توان در سه محور تاریخی، دینی و ایدئولوژیک/سیاسی توضیح داد:

۱. دلایل دینی: یهودیان ارتدوکس و بسیاری از جریان‌های سنت‌گرای یهود، معتقدند که با آمدن ماشیح (مسیح یا منجی موعود)، این معبد مجدد باید ساخته شود. برای آنان، بازسازی معبد، بخشی از تحقق وعده‌های الهی در کتاب‌های مقدس است. (8)

۲. دلایل تاریخی و هویتی: معبد سلیمان به‌عنوان نماد شکوه و استقلال قوم یهود در دوران سلطنت داوود و سلیمان علیهماالسلام شناخته می‌شد؛ بنابراین یافتن بقایای این معبد برای بسیاری از یهودیان، تأیید تاریخی روایت‌های کتاب مقدس و احیای غرور قومی است.

۳. دلایل سیاسی و ایدئولوژیک: برخی از جریان‌های صهیونیستی از آرمان بازسازی معبد به‌عنوان ابزار مشروعیت­‌بخش برای تسلط کامل بر بیت‌المقدس استفاده می‌کنند. معبد سلیمان در باور آنان باید جایگزین مسجدالاقصی یا قبه­الصخره شود. گروه‌هایی مانند "موسسه معبد" در اورشلیم در این زمینه در حال فعالیت می­باشند. (9) این رویکرد سبب درگیری‌های سیاسی و دینی با مسلمانان شده است، زیرا مسجدالاقصی در مکان مورد ادعای معبد قرار دارد.

نتیجه‌گیری:

 معبد یا هیکل سلیمان علیه­السلام نخستین معبد یا پرستشگاه قوم یهود بوده که به‌فرمان خداوند بنای آن را داوود علیه­السلام آغاز کرد و در زمان سلیمان به پایان رسید. سرانجام زمانی که سرزمین بیت‌المقدس توسط «بُختُ نَصَّر» پادشاه بابل مورد حمله قرار می­گیرد، این معبد توسط یکی از سرداران او به نام «نبوزرادان» تخریب می­شود. در حال حاضر، تلاش‌های یهودیان برای یافتن و بازسازی معبد سلیمان مشهود است. این اقدامات نه‌تنها ریشه در باورهای دینی یهود دارد، بلکه ابعاد تاریخی و هویتی مهمی را نیز شامل می‌شود. علاوه بر این، در بستر معاصر، این موضوع به یک مسئله پیچیده سیاسی و امنیتی تبدیل شده است. بااین‌حال، به نظر می‌رسد که اعتقاد به ظهور منجی و وعده‌های آخرالزمانی، نقش کلیدی و محوری در تلاش برای یافتن و بازسازی معبد سلیمان ایفا می‌کند.