پنهان کاری چه ضربه‌ای به اعتماد عمومی می‌زند؟
شلیک به اعتماد عمومی
امان الله قرایی مقدم جامعه شناس و استاد دانشگاه در گفتگو با فرارو گفت: " پنهان کردن علت سقوط هواپیمای تهران-کیف، علاوه بر به خطر انداختن سرمایه اجتماعی و از بین بردن اعتمادعمومی، اعتبار و آبروی کشور را هم از بین می‌برد. این موضوع همچنین لغو و یا کاهش پرواز‌های بین المللی به ایران را نیز به دنبال خواهد داشت که تاکنون میلیاردهاتومان سود و آورده برای کشور داشته و از این پس این موضوع نیز دچار مشکل می شود."
فرارو- پس از سه روز گمانه زنی در مورد علت سقوط هواپیمای مسافربری مسیر تهران-کیف، بالاخره ستاد نیرو‌های مسلح علت سقوط را خطای انسانی اعلام کرد. در این اطلاعیه آمده است: " پرواز شماره ۷۵۲ خطوط هوایی اوکراین از فرودگاه امام خمینی (ره) حرکت نموده و درهنگام چرخش، کاملاً در حالت نزدیک شونده به یک مرکز حساس نظامی سپاه و در ارتفاع و شکل پروازی یک هدف متخاصم قرار می‌گیرد که در این شرایط بر اثر بروز خطای انسانی و به صورت غیر عمد، هواپیمای مذکور مورد اصابت قرار گرفته که متاسفانه موجب به شهادت رسیدن جمعی از هموطنان عزیز و جان باختن تعدادی از اتباع خارجی می‌گردد. "
به گزارش فرارو، حسن روحانی ریاست جمهوری نیز در پی اعلام ستاد نیرو‌های مسلیح بیانیه‌ای صادر و گفته است: "این حادثه دردناک موضوعی نیست که به سادگی بتوان از کنار آن گذشت. می‌بایست تحقیقات تکمیلی برای شناسایی کلیه علل و عوامل این فاجعه ادامه یافته و مسببین این اشتباه نابخشودنی مورد پیگرد قانونی قرار گرفته و نتایج به استحضار ملت شریف ایران و خانواده‌های قربانیان برسد. "
سردار امیرعلی حاجی‌زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در نشست خبری به منظور تشریح ابعاد حادثه هدف قرار گرفتن هواپیمای مسافربری شرکت اوکراینی، اظهار داشت: حادثه دلخراش سرنگونی هواپیمای مسافربری خطوط هوایی اوکراین را بنده در غرب کشور بعد از اجرای عملیات ضربات موشکی بر علیه پایگاه های آمریکا شنیدم و موقعی که اطمینان پیدا کردم این اتفاق افتاده واقعا آرزوی مرگ برای خود کردم که ای کاش می‌مردم و چنین حادثه‌ای را شاهد نبودم. بخوانید: توضیحات سردار حاجی‌زاده درباره شلیک به هواپیمای مسافربری اوکراینی
لحظه شلیک و اصابت موشک به هواپیمای اوکراینی از دو زاویه متفاوت
پس از اعلام خطای انسانی از سوی پدافند هوایی سپاه پاسداران، بسیاری از کنش گران اجتماعی وسیاسی نسبت به عواقب پنهان کردن موضوع از افکار عمومی هشدار داده اند.
محمد فاضلی، جامعه شناس و معاون اسبق مرکز تحقیقات استراتژیک در کانال تلگرامی اش نوشته است: "دروغگویی و اصرار بر پنهان‌کاری، با ذات اطلاع‌رسانی و روراستی با ملت در تضاد است. " وی ادامه داد: " هولناک، پنهان نگه داشتن واقعیت از دولت است که اگر پنهان نشده بود، رئیس سازمان هواپیمایی و سخنگوی دولت با آن اصرار از نفی سناریوی اصابت موشک نمی‌گفتند. "
احمد زیدآبادی، روزنامه نگار و تحلیلگر مسائل بین‌الملل در کانال تلگرامی اش نوشت: " وقتی که سخنگوی دولت، مشاور رئیس جمهور، مسئولان هواپیمایی و بسیاری محافل اصولگرا بخصوص رسانه‌های آنها، با ضرس قاطع و اطمینان خاطر کامل، بحث شلیک موشک را "جنگ روانی آمریکا" و "دروغی بزرگ" اعلام کردند، از اصل ماجرا بی‌اطلاع بودند؟ یا اطلاعات دروغ به آنها داده شده بود؟ یا خود در صدد دروغگویی برآمدند؟ "
وی ادامه داد: " هر کدام که باشد یک رسوایی تمام‌عیار است! حالا آنها چطور می‌خواهند چشم در چشم مردم بدوزند؟ چطور انتظار دارند که از این پس مردم حرف آنان را باور کنند؟ چرا فکر کرده‌اند که این دنیا اینقدر بی‌حساب و کتاب است که می‌توان واقعیتی چنین فاجعه‌آمیز را به کلی قلب کرد؟ "
صادق زیباکلام استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران هم در این رابطه در توئیترش نوشته است: " در شرایطی که هواپیمای اوکراین مورد هدف قرار گرفت، بی شباهت با وضعیت ایرباس ما نبود. با این تفاوت که آمریکایی‌ها بلافاصله که متوجه اشتباه اسفناک‌شان شدند اعتراف کردند. اما ما سه روز به عالم و آدم دروغ گفتیم و بلندگو‌های تبلیغاتی‌مان طبق معمول یکسری تئوری‌های توطئه به مردم تحویل دادند. "
امان الله قرایی مقدم معتقد است که پنهان کردن علت سقوط از مردم، موجب بی اعتمادی و آسیب به سرمایه اجتماعی می‌شود.
اقرار به اشتباه وعذرخواهی، صدمات پنهان کاری وخطای انسانی را جبران نمی‌کند
امان الله قرایی مقدم جامعه شناس و استاد دانشگاه در گفتگو با فرارو گفت: "آقایان فکر می کنند که دنیای امروز دیواری ست که اسرار از نظرگاه‌ها و رسانه‌ها پنهان بماند. متاسفانه چند روزی این مسئله از همگان پنهان ماند و مسئولین مدام توپ را به زمین دیگران انداختند. "
وی ادامه داد: از نظر جامعه شناسی این پنهان کاری ضربه جبران ناپذیری به اعتماد عمودی جامعه (مردم ومسئولان) وارد می‌کند. در چنین شرایطی مردم کمترین اعتمادی به حرف و گفته‌های مسئولان کشور نخواهند کرد. "
قرایی مقدم افزود: "پنهان کردن این مسئله صدمات جبران ناپذیر اجتماعی، امنیتی، سیاسی، اقتصادی وروانی دارد. به شکل کلی این پنهان کاری همچون زلزله جامعه را تکان داده است. در حال حاضر مردم در اندوه بزرگی قرار گرفته اند و با عذرخواهی این اتفاق جبران نخواهد شد. "
وی با بیان اینکه با عذرخواهی نمی‌توان پنهان کاری را جبران کرد، گفت: "باید از صدر تا ذیل مسئولان مربوط به این موضوع، مورد بازخواست و محاکمه قرار بگیرند. "
بیشتر بخوانید:
چند سوال مهم درباره سقوط هواپیمای اوکراینی؛ چرا افکار عمومی را به بازی گرفتید؟
توضیحات سردار حاجی‌زاده درباره شلیک به هواپیمای مسافربری اوکراینی
این استاد دانشگاه اضافه کرد: "با پنهان کاری اعتماد عمومی ضربه بسیار بزرگی می‌خورد. به عبارتی این ضربه به سرمایه اجتماعی که از دیدگاه جامعه شناسی، امروز مهم‌ترین نوع سرمایه گذاری در اجتماع است وارد شده است. "
وی اضافه کرد: "سرمایه اجتماعی پیوند دهنده دیگر سرمایه‌های موجود در یک کشور (سرمایه تکنولوژی، سرمایه انسانی و...) است. مهم‌ترین عنصر سرمایه اجتماعی هم اعتماد به شمار می‌رود. اگر اعتماد عمومی دچار لطمه شود، اتحاد، همدلی و همزبانی جامعه را دچار آسیب می‌کند. اکثر کشور‌ها تمام هم وغم خود را بر حفظ سرمایه اجتماعی و افزایش اعتماد عمومی می‌گذارند. "
این استاد دانشگاه تصریح کرد: "مهم این است که جامعه به مسئولان خود همچون کشور‌های توسعه یافته اعتماد کند. در چنین حالتی این اعتماد از بین می‌رود و قابل برگشت نیز نخواهد بود. پنهان کردن چنین موضوعی با این حجم از خسارت غیرقابل توجیه است. "
وی گفت: " پنهان کردن علت سقوط هواپیمای تهران- کیف، علاوه بر به خطر انداختن سرمایه اجتماعی، اعتبار و آبروی کشور را هم از بین می‌برد. "
قرایی مقدم افزود: "ضرر اقتصادی این خطا و پنهان کاری، لغو و یا کاهش پرواز‌های بین المللی به ایران است که میلیاردهاتومان سود و آورده برای کشور داشته و از این پس این موضوع نیز دچار مشکل خواهد شد. "
این جامعه شناس بااشاره به تاثیر خطای انسانی پدافند هوایی بر مردم، گفت: " از این پس، هر کسی که می‌خواهد با هواپیما سفر کند، لرزه به اندامش خواهد افتاد که نکند دوباره اشتباهی از سوی پدافند هوایی رخ دهد، بنابراین علاوه بر موارد ذکر شده در مسئله پنهان کاری، در خطای انسانی نیز، صدمات روحی، روانی وامنیتی برای جامعه به دنبال خواهد داشت. "
