یک روز، یک آهنگ
(بشنوید)نوروزخوانی
فرارو- مرتضی واعظ، «نوروز خوانی» در موسیقی باستانی ایران جایگاهی برجسته داشته که از آن همه متاسفانه امروز تنها در دامنه های البرز می توان نشانی از آن گرفت.
نوروز خوانان پیش قراولان بهارند و آمدن آنها نوید بخش پایان دوران سرما. از همین رو با نزدیک شدن بهار دسته های نوروزخان با رفتن به خانه کشاورزان و مژده بهار از آنها هدایایی دریافت می کردند.
اگرچه قدمت نغمه های «نوروز خوانی» به پیش از اسلام می رسد اما اشعار «نوروز خوانی» در طول زمان با تغییراتی مواجه شده است. نوروز خوانی بر اساس فواصل ردیف موسیقی ایرانی در دستگاه چهارگاه خوانده می شود و معمولا اشعار در سه بخش ارائه می شده است: بخش اول مدح ائمه اطهار، بخش دوم توصیف طبیعت و بهار و بخش آخر به تناسب اوضاع و احوال صاحب خانه به صورت بداهه ارائه می شده است.
نوروز خوان علاوه بر کیسه های دریافت هدایا، یک چوب دستی برای تکیه دادن و دفاع در برابر حمله احتمالی سگ نگهبان خانه، یک فانوس (نماد روشنایی و آتش) و شاخه ای از درخت شماد (نماد سبزی و باروری) با خود به همراه داشتند که در ازای دریافت هدایایی مانند قند، شکر، برنج و تخم مرغ بخش از شاخه درخت شمشاد را به صاحب خانه می دادند.
نوروزخوانان معمولا در یک گروه سه نفره دوره می گشتند. اشعار که معمولا در قالب ترجیع بند ارائه می شود را یکی از سه نفر می خواند و بخش تکراری را هر سه نفر جمع خوانی می کنند. نمونه ای از این اشعار بدین گونه است که: «باد بهاران آمده / روز بزرگان آمده/ بلبل نوروزخوان آمده / گل در گلستان آمده/مژده دهید ای دوستان/ نوروز دهگان آمده ...»
قطعه ای که می شنوید اجرای استاد حسین طیبی از پیشکسوتان موسیقی مازندران است که تنها بخش اول از بخش های سه گانه نوروزخوانی را در بر می گیرد. وی در مرداد ماه سال 1370 با ساز «لله وا» (نی مازندرانی) در جشنواره آوینیون فرانسه و در شهریور ماه همان سال در جشن هنر ایران در شهر دو سلدرف آلمان شرکت نموده است.
