در مورد
در فرارو بیشتر بخوانید
۱۹۱۳ مطلب
مقتدایی، نایبرئیس اول کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت:، چون دیوار بیاعتمادی را طرف مقابل دائماً اضافه کرده و و تفاهمات و توافقات قبلی را نادیده گرفته باید این اطمینان را به ملت ایران بدهند که نمیخواهند توافقات را نقض کنند. باید با زبان منطقی و با رعایت حرمت با ایران صحبت کنند، چون ما وقت این را نداریم که به مقامات اروپایی ازجمله فرانسوی بخواهیم پاسخ دهیم. الان که آمریکاییها پذیرفتند مطابق شروط ایران پای مذاکره بیایند اروپا باید حواسش را بیشتر جمع کند.
باید این واقعیت را بپذیریم که کنار گذاشتن اروپا، چین و روسیه از مذاکرات، حاصل یک اراده آمریکایی بود نه ایرانی. به همین دلیل هم است که وقتی وزیر خارجه فرانسه موضعی تند علیه برنامه هستهای ایران اتخاذ میکند، بیش از آن که موضعی تند علیه ایران باشد، خطاب به ایالات متحده است. اروپاییها از این که آمریکا آنها را از میز مذاکرات بیرون انداخته ناراحتند، اما، چون نمیتوانند روی سخن را مستقیم به سمت قدرت برتر خود (آمریکا) بگردانند، روی سخن را به سمت ایران، برگردانده و ایران را تهدید میکنند.
در میانه تحولات تازه تهران و واشنگتن، طرحی نو برای توافقی جامع در حال شکلگیری است؛ توافقی فراتر از برجام که بر محور انرژی، توسعه منطقهای و گذار از تقابل به همکاری استوار است. کریدور صلح گازی با اتصال ایران، عراق و سوریه به اروپا، میتواند نقش ایران را در نظم نوین انرژی تقویت کند، به ثبات خاورمیانه یاری رساند و جایگزینی برای گاز روسیه فراهم آورد؛ مسیری که صلح را از دل دیپلماسی انرژی ممکن میسازد.
با این حال، این مواضع بیشتر رنگوبوی نمایشی دارند تا اراده راهبردی. تجربه دوره نخست ریاستجمهوری ترامپ نشان داده که گفتوگوی مستقیم او با پوتین میتواند بهسرعت توازن بازی را به سود کرملین تغییر دهد. یکی از مقامات پیشین جمهوریخواه با لحنی هشدارآمیز میگوید: «نیمی از وقت ما در دوره اول صرف این میشد که جلوی تماس مستقیم ترامپ با پوتین را بگیریم؛ چون خوب میدانستیم روسها او را مثل ساز کوک میکنند.»
دونالد ترامپ و ولودیمیر زلنسکی در حاشیه مراسم تشییع پاپ فرانسیس در رم دیدار کوتاهی داشتند؛ دیداری که با تهدید ترامپ به تحریمهای جدید علیه روسیه همراه شد. زلنسکی تلاش کرد حمایت اروپاییها را در برابر طرح پیشنهادی آمریکا برای پایان جنگ جلب کند. ترامپ در شبکههای اجتماعی به شدت از پوتین انتقاد کرد، در حالی که روسیه همچنان حاضر به پذیرش آتشبس کامل نیست. حمایت قاطع اروپا از زلنسکی در این مراسم کاملاً مشهود بود.
در صد روز نخست ریاستجمهوری دوم ترامپ، سیاست خارجی آمریکا دچار آشفتگی شدیدی شده که ناشی از چهار مدل توضیحی است: بازگشت به رئالپولیتیک، تاثیر سیاست داخلی، الگوگیری از دوره نخست ریاستجمهوری و درگیریهای جناحی جمهوریخواهان. هرچند رگههایی از ثبات در این بیثباتی دیده میشود، اما رقابت درونی بر سر جهتگیریهای کلیدی، آینده سیاست خارجی دولت را همچنان نامشخص و پرآشوب نگه داشته است.
دونالد ترامپ در تلاش است تا خود را بهعنوان چهرهای تحولآفرین در سیاست خارجی معرفی کند، اما تصمیمات او درباره جنگ اوکراین، مذاکرات هستهای با ایران و روابط با پوتین میتواند ایالات متحده را در آستانه شکستهای ژئوپلیتیک خطرناکی قرار دهد. اگر ترامپ واقعیتها را نادیده بگیرد و بر استراتژیهای یکجانبه اصرار ورزد، ممکن است به جای معامله گر نابغه، به نماد بی ثباتی تبدیل شود.
در کمتر از صد روز از دور دوم ریاستجمهوریاش، دونالد ترامپ سیاست خارجی ایالات متحده را از رهبری نظام بینالملل به سوی انزوا، بیثباتی و فروپاشی قدرت نرم و سخت سوق داده است. با قطع بودجه نهادهای بینالمللی، تضعیف ناتو، خاموش کردن صدای رسانهای آمریکا و بیاعتنایی به دیپلماسی، ترامپ عملاً پایان «پکس آمریکانا» را رقم زده و آمریکا را از معمار نظم جهانی به عامل هرجومرج بدل کرده است.
مذاکرات آمریکا و ایران در برهه حساسی قرار دارد. در حالیکه اتحادیه اروپا در انفعال فرو رفته و دیپلماسی فعال گذشته خود را از دست داده است، سوسیالدموکراتها باید به این رکود پایان داده و ابتکار عمل را در دست گیرند. با رویکردی جامع، اتحادیه اروپا میتواند با گسترش تعاملات غیرهستهای، مذاکرات تجاری و همکاریهای اقلیمی، بازسازی سازوکار اینستکس و تقویت تبادلات فرهنگی، علمی و دانشجویی، نقش خود را در تحولات ایران بازتعریف و از حاشیهنشینی جلوگیری کند.
استفان والت میگوید ریاستجمهوری دوم ترامپ زیرساختهای اعتماد جهانی به آمریکا را ویران کرد: آشفتگی نهادی، سیاستهای نوسانی و انتصابهای ناکارآمد، بازارهای مالی را لرزاند و متحدان را بدبین ساخت. او برای بازیابی اعتبار آمریکا چهار راهکار پیشنهاد میکند: ۱) اعتراف صریح به خطاها و عذرخواهی، ۲) بازطراحی ترتیبات بینالمللی با منافع دوسویه، ۳) انتصاب مدیران کارآمد و محترم و ۴) پاسخگو کردن قانونشکنان دوره ترامپ. بدون این اصلاحات، دموکراسی آمریکا در خطر فرسایش است.
