در مورد
در فرارو بیشتر بخوانید
۱۱۶ مطلب
محمدعلی عمویی، از اعضای برجسته حزب توده درباره موضع دکتر مصدق در مواجهه با سرکوب معترضان ۲۳ تیر گفت: برای اینکه میزان مخالفت با امپریالیسم آمریکا هم نمایان شود، حزب [توده]در روز ورود هریمن به ایران، تظاهرات گسترده‌ای را در سراسر ایران انجام داد. در تهران انبوه جمعیت در میدان بهارستان حضور یافتند، تمام خیابان‌های منتهی به بهارستان مملو از جمعیت بود. آن روز من خودم از دانشکده افسری رفتم منزل، لباسم را عوض کردم، رفتم که استقبال مردم را ببینم؛ باور کنید من هرگز چنین جمعیتی را ندیده بودم البته…
او شاید تنها خبرنگاری بود که در دوران نهضت ملی کردن نفت با وزیران دولت مصدق، مخالفان وی، و سران حزب توده راه داشت و همین روابط، دسترسی وی را به خبرهای پشت پرده، در سال‌های کاری خود آسان می‌کرد.
در صفحه ۲۰۲ کتاب «خاطرات و تألمات دکتر محمد مصدق» چنین آمده؛ «رییس هر مملکت باید افکار عمومی را محترم بشمارد تا بتواند منافع ملت را در مقابل بیگانگان حفظ نماید و انتخاب رویه‌ای غیر از این سبب می‌شود که پادشاه به یکی از دولت‌های بیگانه سر بسپارد تا بتواند بر یک ملت مرده سلطنت نماید.»
امینی در طول دوران نخست‌وزیری خود تلاش می‌کند تا بنا به آنچه که از خاطره مشروطه در یادش مانده، اختیارات بی اندازه شاه را کاهش دهد تا کشور به سویی برود که نفسی تازه کشد؛ او با عصبانیت لایحه دیگری می‌آورد به نام «قانون از کجا آورده‌ای»! اما مجلس فرمایشی با آن خواسته ملی در می‌افتد، چون اکثر صندلی‌ها را افراد سفارشی پر کرده اند که هیچ خاصیتی برای ملت جز پر کردن کیسه خود ندارند. اصرار نخست وزیر بر اجرای این قانون، آن‌هایی را نگران می‌کند که جیب بزرگی برای خود دوخته اند و دائما از لطف خاص ملوکانه…
سال‌های بعد ازکودتا که دکتر مصدق در زندان بود، دکتر غلامحسین مصدق که برای شرکت درکنگره پزشکی به لندن می‌رود، او را به طور تصادفی در خیابان می‌بیند. مک‌نیر از زندانی شدن مصدق اظهار تاسف می‌کند و به او سلام رسانده و می‌گوید: «او از مردان بزرگ تاریخ است، به ایران خدمت کرد، باید مجسمه‌اش را از طلا بسازند...»
٦٥سال پیش در چنین روزی، برابر ٦ اسفند ١٣٣٢ خورشیدی، دکتر حسین فاطمی، وزیرامور خارجه دولت دکتر محمد مصدق که پس از کودتای ٢٨ مرداد در خفا می‌زیست، دستگیر شد. دکتر فاطمی را شاید بتوان وفادارترین یار رهبر نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران یعنی دکتر مصدق دانست، چه آن‌که مصدق نیز با صحه گذاشتن بر این تصور، قدمی فراتر گذاشته و دکتر فاطمی را پیشنهاد دهنده ملی شدن صنعت نفت ایران معرفی کرد.
این مذاکرات و دیدار‌های بین مصدق و هندرسون تا مرداد سال بعد، یعنی زمان کودتا، ادامه داشت. هندرسون هرچه بیشتر از مصدق ناامید می‌شد، نقشه کودتا قوت بیشتری می‌گرفت؛ تا‌جایی‌که ۲۷ مرداد را این‌طور روایت کرده است: «صحبت من با مصدق امشب یک ساعت طول کشید.
در نگاه دکتر مصدق، هدف فقط به ملی‌شدن صنعت نفت محدود نبود، بلکه او تلاش می‌کرد تا به‌طور کامل به سلطه سیاسی، فرهنگی و اجتماعی انگلستان بر کشور ایران پایان بدهد. علاوه‌بر‌این، دولت وقت با اتخاذ سیاست‌های راهبردی سعی می‌کرد که مردم را حاکم بر سرنوشت خود کند. چنین راهبردی باعث شد که نهضت ملی ایران از پشتوانه مردمی مؤثری بهره‌مند شود و شخص دکتر مصدق نیز توانست با جامعه ارتباط بسیار خوبی برقرار کند.
وزیر وقت اقتصاد گفته بود که اگر لازم شود نرخ دلار را تا ۵۰ ریال نیز کاهش خواهد داد و به کسانی که به خرید و فروش ارز اشتغال می‌ورزند هشدار داد که طبق مقررات قانون ارز و قانون قاچاق تحت تعقیب جزایی قرار خواهند گرفت و همچنین اعلام کرد موسساتی که به خرید و فروش ارز اشتغال دارند از طرف دولت تعطیل می‌شوند؛ بنابراین طبق تصویب نامه نرخ دلار از ۱۳۰ دلار به ۱۰۰ ریال و نرخ لیره را از ۲۸۰ ریال به ۲۳۰ ریال رسید و ثابت شد. هدف از این تصویب نامه این بود که تعادل ارزی برقرار شود و از سوءاستفاده دلالان و…
حالا چند ماهی است که نام نخست‌وزیر ایران در فاصله سال‌های ۱۳۳۰ تا ۱۳۳۲، روی تابلوی خیابانی به طول ٨٥٠ متر ثبت شده که برای خیلی‌ها هنوز آشنا نیست. حالا بعد از سال‌ها، بالاخره نام مصدق، رهبر نهضت ملی‌شدن صنعت نفت بر پیشانی یکی از خیابان‌های بلوار میرداماد نشسته و مردم باید به نام جدید عادت کنند و بگویند: «نفت سابق، مصدق جدید.»
