کوهستانهای ایران متولی ندارد
محمد درویش، فعال محیط زیست، گفت: همه اکوسیستمهای ایران ازجمله بیابانها، تالابها، مراتع و جنگلها در سیستم دولتی بر روی کاغذ متولی دارد، اما متأسفانه کوهستانها نه. کوهستانی که اگر نبود، امکان تداوم حیات پنجهزارساله در ایران نبود.
همزمان با ۱۱ دسامبر برابر با ۲۰ آذر ۱۴۰۴، همایش «روز جهانی کوهستان» با شعار «یخچالهای طبیعی برای آب، غذا و معیشت در کوهستانها و فراتر از آن اهمیت دارند»، در شهر همدان برگزار شد. گرامیداشت این روز بر ضرورت حفاظت از این ذخایر ارزشمند طبیعی که ۷۰ درصد از آب شیرین کره زمین را در خود جای دادهاند، در برابر تهدیدهای فزاینده ناشی از تغییرات اقلیمی تأکید دارد.
به گزارش شرق، محمد درویش، فعال محیط زیست در این همایش با ابراز امیدواری از اینکه سرانجام برگزاری این همایشها منجر به شناخت یکی از مهمترین عناصر حفظ پایداری بومشناختی ایران شود و مهمترین بخش از اکوسیستم ایران، یعنی کوهستانها، از یک متولی برخوردار شود، مطرح کرد: «همه اکوسیستمهای ایران ازجمله بیابانها، تالابها، مراتع و جنگلها در سیستم دولتی بر روی کاغذ متولی دارد، اما متأسفانه کوهستانها نه. کوهستانی که اگر نبود، امکان تداوم حیات پنجهزارساله در ایران نبود. ایرانی که در منطقهای از کره زمین مستقر شده که چشمانداز غالب آن لوت است و در کمربند خشک جهان قرار دارد».
کوهستانهای ایران، منشأ تداوم تمدن ایران
درویش با اشاره به اینکه ایران ۹۳ رودخانه دائمی و بیش از ۱۰۵ میلیارد متر مکعب آب قابل استحصال دارد که بیش از ۲۵ برابر مجموع آب قابل استحصال در کویت، قطر، بحرین، امارات متحده عربی، یمن، عمان و عربستان سعودی است، گفت: «دلیل آن کوهستانهای ایران از الوند تا تفتان و سبلان و دماوند است. همه کوهستانهای ارزشمند ما که ارتفاع بالای سه هزار متر دارند، سبب شدند ما از برف و یخ دائم برخوردار باشیم و آبرفتهای درشتدانه در ایران امکان ذخیره آب را به میزان دستکم ۵۰۰ میلیارد متر مکعب در طول چند هزار سال گذشته داشته باشند و شبکه غرورآفرینی از کاریزها به عنوان تداوم این تمدن شکل بگیرد. اینک وظیفه ماست که نشان دهیم کوهستانها ارزشی غیرقابل ارزشگذاری دارند».
عضو هیئتعلمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور به پژوهشی که اخیرا توسط این مؤسسه در بخش گیاهشناسی انجام شده است، اشاره کرد و گفت: «در ایران دوهزار و ۵۳۸ گونه اندمیک داریم که بخش درخور توجهی از این گونههای اندمیک در هیچکجای دیگری از جهان نیست و فقط در ایران است. بخش قابل توجهی از آن به خاطر کوهستانهاست. هرکدام از این گونههای اندمیک دو میلیون سال طول میکشد تا به طبیعت ارائه شود».
تهران؛ جاروبرقی آب ایران
او با ابراز تأسف از اینکه دیار الوند چندین سال است بهشدت با کمبود آب شرب برای شهروندان همدان مواجه است، اعلام کرد: «این اتفاق در حال حاضر در پایتخت ایران یعنی تهران که مثل جاروبرقی تمام آبهای اطراف را میمکد، رخ داده و تقریبا هر دو روز یک بار، هشت ساعت آب تهران قطع میشود. در ۶۰ سال اخیر اولینبار است که شاهد قطعی آب در پایتخت ایران هستیم. همه آب قابل شرب مورد نیاز مردم ایران ۹ درصد آب قابل استحصال ایران هم نیست».
درویش با مطرحکردن این سؤال که چرا باید آب شرب برای مردم در مضیقه قرار بگیرد؟ چرا الوندی که ۲.۵ میلیارد متر مکعب آب تولید میکند برای تأمین ۱۸۰ میلیون متر مکعب آب مردم همدان باید در تنگنا قرار بگیرد؟ تأکید کرد: «ما مشکل کمبود آب نداریم، مشکل کمبود خرد در مدیریت آب داریم و ارتقای خرد نیاز به شجاعت، صداقت، درایت و مطالبهگری دارد».
تاراج اندوختههای آبی با صادرات یونجه و سیب
این کنشگر محیط زیست هشدار داد: «اگر کوهستان نباشد، حیات وجود ندارد. ما نباید به بهانه صادرات یونجه از دشت فامنین به امارات متحده عربی در استان همدان بحران ایجاد کنیم و نباید به بهانه صادرات سیب از حوزه آبخیز دریاچه ارومیه به ترکیه برای خودمان چالش درست کنیم. ما نباید آب را که یک کالای زیستی است، تبدیل به یک کالای اقتصادی کنیم و از محل فروش و تاراج اندوختههای آبی و منابع آب و خاک تولید ثروت کنیم. هنر ما در این است از محل جذابیتهای تاریخی، فرهنگی و طبیعی کشور ثروت تولید کنیم».
انرژیهای تجدیدپذیر
درویش با تأکید بر اینکه خروجی این همایشها باید منجر به زاییدهشدن نسلی مطالبهگر شود تا بر مبنای اسناد بالادستی بتوانند کشور را در مسیر درست توسعه حرکت دهند، عنوان کرد: «تغییر نگرش ما برای تأمین انرژی از نیروگاههای تجدیدپذیر مثل خورشیدی، بادی، زمینگرمایی و جزرومدی حفاظت شایسته از کوهستانهای ماست. باید تلاش کنیم بر مبنای سند ملی امنیت غذایی مطالبه کنیم؛ مطابق سند ملی امنیت غذایی، دولت موظف است هر سال بین ۶.۵ تا هفت میلیارد متر مکعب از مصرف آب در بخش کشاورزی کم کند. در افق ۱۴۱۱ مصرف آب در بخش کشاورزی باید به ۵۱ میلیارد متر مکعب یعنی ۳۰ میلیارد متر مکعب کمتر از حال حاضر کاهش پیدا کند و نرخ فرسایش خاک از ۱۶ تن به ۱۳ برسد».
او در ادامه یادآوری کرد: «مطابق سند ملی امنیت غذایی که در تیرماه ۱۴۰۲ توسط رئیسجمهور و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی ابلاغ شده، کسی حق ندارد سد جدید، طرح انتقال آب جدید یا طرحهای شیرینسازی اجرا کند و ما باید از محل صرفهجویی در بخش کشاورزی و صنعت آب تأمین کنیم. ما اسناد بالادستی درخور توجهی داریم که اگر آنها را نشناسیم و با شجاعت خواهان مطالبهگری اجرای آن نباشیم، به سرنوشت سند ۲۰ساله درمیآید که امسال سال آخر آن است و متأسفانه وضعیت آن از سال اول هم بدتر شده است».
درویش جرقههای بازگشت درایت به نظام تدبیر ایران را در افزایش بازچرخانی آب و افزایش استحصال انرژی خورشید دانست. به گفته او، از سالی ۵۰ مگاوات در ۱۴۰۲ به هفتهای ۳۶۰ مگاوات رسیدهایم، پس میتوانیم تغییر ایجاد کنیم و امیدوار باشیم به آینده ایران؛ به شرط اینکه منفعل نباشیم و سکوت نکنیم.
