پیام واقعی رژه نظامی چین برای واشنگتن چیست؟

 فرارو-  «سرگئی رادچنکو» (Sergey Radchenko)،  کارشناس برجسته روابط بین‌الملل و استاد ممتاز ویلسون اِ. اشمیت در مرکز هنری اِی.     کیسینجر برای امور جهانی در دانشکده مطالعات بین‌المللی پیشرفته دانشگاه جانز هاپکینز

 به گزارش فرارو به نقل از نشریه فارن پالیسی،  هنرمندانی با لباس‌های پرزرق‌وبرق، پرانرژی روی صحنه راه می‌رفتند؛ در حالی که نزدیک به ۳۰ رهبر جهان با چهره‌هایی جدی نظاره‌گر بودند. تیانجین میزبان نشست سازمان همکاری شانگهای (SCO) بود؛ اما مهمانان تنها در یک اجلاس شرکت نکرده بودند، بلکه در مراسمی طراحی‌شده از سوی پکن حضور داشتند. حضور این رهبران پیامی آشکار داشت: چین می‌خواهد خود را به‌عنوان مرکز جهان غیرغربی معرفی کند.

شی جین‌پینگ و جشن چندقطبی‌گرایی در برابر غرب

سازمان همکاری شانگهای که در سال ۲۰۰۱ تأسیس شد، سال‌ها [از سوی قدرتهای غربی] به‌عنوان «باشگاه دیکتاتورها» متهم می‌شد. نشست‌هایش هرچند برای تحلیلگران چین، روسیه و آسیای مرکزی جذابیت داشت، اما هیچ‌گاه توجه رسانه‌های بین‌المللی را همچون اجلاس اخیر تیانجین به خود جلب نکرده بود. علت این توجه تازه بیش از هر چیز در رکود سیاسی غرب نهفته است. نشست اضطراری اخیر رهبران اروپایی در واشینگتن تنها نمونه‌ای از بحرانی عمیق در روابط دو سوی آتلانتیک [اروپا و آمریکا] است. اروپایی‌ها همزمان از رها شدن توسط آمریکا هراس دارند و از سوی دیگر، توان ایستادگی مستقل در برابر روسیه را در خود نمی‌بینند. علاوه بر آن، رئیس‌جمهور ایالات متحده در حمله‌های غیرقابل پیش‌بینی، گاه به دوستان و گاه به دشمنان، فضایی از خشم و بی‌ثباتی آفریده است. در چنین شرایطی، زمزمه‌های پایان زودهنگام غرب چندان بی‌دلیل نیست.

برای برخی از مهمانان جشن بزرگ شی جین‌پینگ، پاسخ این پرسش روشن بود: «بله». حتی آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، که برای یادآوری اهمیت نهاد خود به چین آمده بود، با شور و شوق از ضرورت «ساختن جهانی چندقطبی» سخن گفت و سازمان همکاری شانگهای را یکی از «شرایط اساسی» تحقق آن دانست.

رژه نظامی پکن؛ پیام قدرت در هشتادمین سالگرد جنگ

شی در سخنانش از مبارزه با «ذهنیت جنگ سرد، رویارویی بلوکی و رفتارهای قلدرمآبانه» سخن گفت و بر ضرورت «پایبندی به عدالت و انصاف» تأکید کرد. مودی اصرار داشت که سازمان همکاری شانگهای» مخفف «امنیت، اتصال و فرصت» است. پوتین هم به «تفاهماتی» اشاره کرد که گویا در آلاسکا با ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا به دست آورده است. لحن انتقاد او از واشینگتن در این نشست به‌شکل محسوسی ملایم بود؛ چراکه حالا می‌توانست به‌عنوان رهبر نزدیک‌ترین شریک ترامپ، با دست پُر وارد چین شود.

شی در این نشست ابتکار تازه خود تحت عنوان «طرح حکمرانی جهانی» را معرفی کرد. این طرح به ابتکار امنیت جهانی ۲۰۲۲ و ابتکار تمدن جهانی ۲۰۲۳ اضافه شد. برخی رهبران پس از این نشست به کشورهایشان بازگشتند، اما دیگران راهی پکن شدند تا پرده دوم را شاهد باشند: رژه نظامی به مناسبت هشتادمین سالگرد پایان جنگ جهانی دوم. در حالی‌که سخنان شی از همکاری برد -برد سخن می‌گفت، رژه نظامی پیامی صریح‌تر داشت: در این میدان، قطعاً بازنده‌ای وجود خواهد داشت و آن بازنده، چین نخواهد بود. پیام پکن این‌بار  با نمایش قدرتی تحریک‌آمیزتر ارائه شد. پوتین، مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور ایران و حتی کیم جونگ‌اون، رهبر کره‌شمالی، از تماشاگران این صحنه بودند.  شی جین‌پینگ این بار با لباس نظامی کوتاه سخن گفت و پیامش، بیشتر از هر واژه‌ای، در طنین قدم‌های نظامیان و نمایش تسلیحات نهفته بود.

شی جین‌پینگ در سخنانی پرصلابت اعلام کرد: «ملت چین، ملتی بزرگ است که از خشونت هراسی ندارد.» او سپس مردم کشورش را فراخواند تا «با قاطعیت در مسیر سوسیالیسم با ویژگی‌های چینی گام بردارند و روح بزرگ جنگ مقاومت [علیه ژاپن] را به ارث ببرند و زنده نگه دارند.» هم‌زمان، آسمان از پرواز جت‌ها لرزید. تانک‌ها، نفربرهای زرهی، سلاح‌های لیزری و موشک‌های هسته‌ای همگی با برچسب‌های انگلیسی برای معرفی دقیق‌تر از برابر جایگاه رژه رفتند و ارکستر نظامی ریتمی کوبنده نواخت. این نمایش، نشانی از گذار شی از فیلسوفان دائویی به آموزه‌های مائویی داشت: یادآوری به مخاطبان جهانی به‌ویژه ایالات متحده که تلاش پکن برای رسیدن به جایگاه برتر جهانی بر بنیانی سخت و ملموس استوار است: زره‌های براق و گام‌های موزون سربازان ارتش نوپای چین.

رژه نظامی پیام خود را رساند. حتی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در توییتی طعنه‌آمیز نوشت: «برای رئیس‌جمهور شی و مردم شگفت‌انگیز چین، روزی باشکوه و ماندگار آرزو می‌کنم. لطفاً گرم‌ترین درودهای مرا به ولادیمیر پوتین و کیم جونگ‌اون برسانید، همان‌طور که علیه ایالات متحده آمریکا توطئه می‌کنید.»