امین‌رضا انصاری
نقدی بر عدم شفافیت در تدوین قوانین ماینینگ و بلاکچین
امین‌رضا انصاری*؛ سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی، جریانی مشابه انتقال گرما و خواص ماده، عمل می‌کند. به عبارت دیگر، همانگونه که حرارت از دمای بالاتر به دمای پایین‌تر، هدایت می‌شود؛ سرمایه‌گذاری نیز از هزینه‌ی بیشتر به سمت هزینه‌ی کمتر جذب می‌شود. هزینه‌های جاری هر طرح به طور عمده شامل هزینه‌های منابع انسانی، یوتیلیتی، مالیات و بالاسری می‌باشد. طی دهه‌های اخیر، با کم بودن دستمزد و منابع انسانی برخی کشورها، بسیاری از برند‌های پوشاک، برای سرمایه‌گذاری به کشور‌هایی مانند پاکستان، ویتنام و بنگلادش، رو آوردند. معافیت‌های مالیاتی و حمایت‌های قانونی در برخی دیگر از کشورها نیز، سرمایه‌های حقیقی داخلی و خارجی را جذب نمودند.
یکی دیگر از فرصت‌های سرمایه‌گذاری، استخراج رمز ارز‌های دیجیتال می‌باشد که طی سال‌های ۲۰۱۷ با رشد بی‌سابقه‌ی بیت کوین تا ۱۹۵۰۰ دلار و رشد بیش از ۵۰۰۰ درصدی ارز‌های دیگر، توجه سرمایه‌گذاران، کمپانی‌ها و مردم عادی را به خود جلب نمود. در ایران نیز، به دلیل افزایش نرخ دلار به تومان، استقبال شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران حقیقی برای خرید ماینر و افزایش واردات دستگاه‌های آن، شدت گرفت. متأسفانه به دلیل تأخیر نهاد‌های قانون‌گذار، مشکلاتی نیز در این امر ایجاد شد که شامل انشعابات غیرمجاز شبکه برق، استفاده از برق کشاورزی برای ماینیگ، برخی سوء‌استفاده‌های شبکه‌های هرمی تحت عنوان ماینینگ می‌باشد. با این وجود، شتاب‌زدگی و عدم توافق آراء در اظهارنظر‌های مقامات مسئول، سبب از‌هم پاشیدگی روند رشد شرکت‌های رسمی مشاور حوزه بلاکچین و بدبینی و قضاوت مبهم و بی‌اعتماد مردم به فرصت‌های ممکن در بلاکچین، رمز ارز و ماینینگ گردید.
از طرف دیگر، تأخیر در تدوین شفاف قوانین حمایتی و پشتیبانی از سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی، فرصت جذب ماینر‌های بین المللی را با ابهام روبرو کرد. در‌حالی که با اجرای دستورالعمل‌های مناسب، ضمن جذب ماینر‌های بین‌المللی، پتانسیل بسیار بالایی برای افزایش بهره‌وری شبکه برق کشور، رشد شرکت‌های دانش بنیان و استارتاپ حوزه IT و بلاکچین و یا رشد استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر بر‌حسب نوع منطقه جغرافیایی، ایجاد می‌شد. لازم به ذکر است که با تمام اظهارنظر‌های عجولانه در مورد ماینینگ، هزینه برق ایران از بسیاری از کشورها مانند ونزوئلا، کویت، قراقستان و ... بیشتر است و در رتبه نوزدهم جهان از نظر قیمت پایین برق، قرار دارد.
در ادامه، برخی پیشنهادات ممکن برای توجه بیشتر و استفاده در رویکرد‌های کارگروه‌های اقتصاد دیجیتال، ارائه می‌گردد.
-ایجاد مشوق برای سرمایه‌گذارانی که بتوانند سبب صرفه جویی برق و انرژی مصرفی در شهرک‌های صنعتی، کارخانجات و یا صنایع‌ها گردند. مشوق‌ها می‌تواند شامل معافیت مالیاتی، اعطای بخشی از برق با قیمت صنعتی از کیلووات ساعت صرفه جویی شده باشد.
- تسهیلات لازم توسط سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و مشاوره‌های لازم برای استفاده از ظرفیت مینی نیروگاه‌های بادی، خورشیدی، پیل سوختی و بیودیزل. لازم به ذکر است که در بسیاری از مناطق دنیا مانند استرالیا، دانمارک و پرتغال، استفاده از مازاد برق تولیدی بادی یا خورشیدی برای استخراج رمز ارزها، امری متداول گردیده است.
- اعطای مجوز‌های قانونی شفاف برای شرکت‌هایی که بتوانند جهت سرمایه‌گذاران کوچک، تسهیلات قانونی شامل فضای نگهداری و تأمین برق و اینترنت ماینرها، اعطاء نمایند. این امر، از انشعابات غیرمجاز برق و نصب ماینر در منازل جلوگیری می‌نماید.
- قیمت‌گذاری برق مصرفی با نرخ صادراتی، بسیاری از پتانسیل‌ها و مزایای ماینیگ در ایران را کاهش می‌دهد؛ لذا پیشنهاد می‌شود، تعرفه‌های برق مصرفی در این حوزه، با ذکر مشوق ها، دستورالعمل‌های زمان مصرف و لزوم به کارگیری تجهیزات ماینینگ با نرخ حداقل کیلووات مصرفی، رعایت گردد.
- با تدوین سریعتر دستورالعمل‌ها و مجوز‌های ماینینگ، می‌توان توجه و آگاهی رسانی مدیران، شرکت‌ها و صنایع برای به کارگیری تکنولوژی بلاکچین برای توسعه و شفافیت امور مالی، بیمه، شبکه‌های توزیع و ... ایجاد نمود. این امر، مستلزم و فراهم کنندة رشد سازمان‌های مردم نهاد، شتاب دهنده‌ها و شرکت‌های دانش بنیان در سطح همکاری‌های منطقه‌ای و بین المللی می‌گردد. لازم به ذکر است که توجه به موقع دولت هند در زمینه‌ی IT، سبب رشد محوری و گسترده متخصصان هندی در برنامه نویسی‌های کامپیوتری و بازی‌های آن شد.
- استلزام شبکه برق به هوشمندسازی شبکه توزیع جهت شناسایی و جلوگیری از مصارف غیرمجاز برق ماینینگ، سبب بهبود بانک اطلاعات شبکه مصرف و شناسایی اولویت‌های بهره‌وری مصرف انرژی می‌گردد. استفاده از برق یارانه‌ای برای ماینینگ، سبب افزایش شکاف طبقاتی و کاربری یارانه دولتی به نفع اقشار پردرآمد می‌گردد. شاید این امر سبب تدوین دستورالعملی برای تدوین تعرفه‌های پله‌ای و مشوق‌دار بر‌حسب طبقه درآمدی افراد و همکاری در بهینه سازی شبکه انرژی کشور در حوزه‌های دیگر شامل بنزین، گازوئیل، گاز مصرفی و ... نیز گردد.
- در پایان، لازم به ذکر است که تکنولوژی بلاکچین در دنیا در ابتدای راه قرار دارد و کمتر از یک درصد جمعیت دنیا در آن سرمایه گذاری کرده‌اند. عمدة کشورهای سرمایه گذار در بیت کوین و دیگر ارز‌های دیجیتال و یا شرکت‌های بلاکچینی، شامل آمریکا، انگلیس، آلمان، ایتالیا، فنلاند، ژاپن، چین و روسیه می‌باشد؛ لذا ضمن لزوم توجه و حمایت از شرکت‌های دانش بنیان داخلی و همکاری‌های بین‌المللی، آموزش و آگاهی رسانی عمومی نسبت به ریسک‌ها و مخاطرات سرمایه گذاری در این حوزه نیز ضروری می‌باشد. چه بسا، کل تعداد سرمایه‌گذار برخی از ارز‌های دیجیتال، ممکن است کمتر از ۵۰۰۰ نفر در جهان باشد و حجم سرمایه‌گذاری نیز کمتر از ۵ میلیون دلار باشد و در نتیجه نوسانات آن نیز در مقیاس ۵۰ تا ۲۰۰ برابر باشد. برخورد سنجیده و شفاف رسانه‌ها، نهاد‌های عمومی و دولت، می‌تواند کشورمان را در مسیر هوشمند و مناسبی برای سودبری و توسعه در کنار ده کشور اول این تکنولوژی قرار دهد.
*دانشجوی دکتری مهندسی فرایند
مدرس دانشگاه و صنعت
عضو انجمن بلاکچین ایران
